Na de zomervakanties van 2021 zal de kap van molen Sterrenberg grondig gerenoveerd worden. Hier informeren we jullie over de voortgang van dit project. Het begon allemaal in 2018. Lees de berichten daarom van onderen naar boven. Begin bij : “Hoe het allemaal begon“
29 september
Het bouwteam is afgereisd naar Ruurlo. Daar zijn de boomstammen “plat”gezaagd. 
Nu is het binnenste van de balk te zien. De balken worden geschouwd en gekeurd. Op de foto is goed te zien dat de balken niet recht zijn. Ze worden daarom ook gezaagd uit kromme bomen. Daarna gaat de reis naar Aalten om daar Vaags Molenwerken te bezichtigen en voor het volgende werkoverleg. Binnenkort wordt begonnen met het afhekken van de wieken en het strijken van de roeden. Daarna kan de kap van de molenromp getakeld worden.
2 september 2021
Werkoverleg bij de molen door Wieringa Molenadvies, Gemeente Meppel, Vaags Molenwerken en de molenaars. De voortgangsplanning wordt besproken en er worden spijkers met koppen geslagen. Fysiek gaan de werken eind oktober beginnen.
Maart 2021
Digitale vergadering tussen de molenbouwadviseur, de gemeente, de molenmaker en twee molenaars. De reparatie zal in stappen worden uitgevoerd. De opdracht tot reparatie/vervanging van de voeghouten wordt verleend. Binnenkort zullen de boomstammen geselecteerd worden waaruit de voeghouten gezaagd gaan worden. Daarnaast wordt er toestemming verleend om een nader oudheidsonderzoek te doen. In “de Molen” is al eens een artikel geschreven waarin is aangetoond dat de molen wel eens ouder zou kunnen zijn, dan tot nu toe verondersteld. Dit kan op twee manieren worden onderzocht. Door een materiaal onderzoek. Door koolstofproeven kan men de oudheid van een stuk hout onderzoeken. Als tweede door een archief onderzoek. Verondersteld wordt dat de molen is opgebouwd uit onderdelen van een Noord-Hollandse molen. Dan zal uit de archieven moeten blijken dat de molen daar ooit verkocht is naar Duitsland.
November 2020
De gemeenteraad keurt de begroting 2021 goed, waarin de reparatie van molen Sterrenberg is opgenomen.
September 2020
Kort overleg bij de molen tussen de Gemeente, de molenbouwadviseur, de molenmaker en twee molenaars. Het blijkt dat we het allemaal wel met elkaar eens zijn, dat de verzakking gerepareerd moet worden. Graag op redelijk korte termijn, voordat de veiligheid in het geding komt. Achter de schermen gaat nu iedereen aan de slag. Zo moeten details van de reparatie verder worden uitgewerkt, de financiering moet geregeld worden en molenbouwer Vaags uit Aalten moet een begroting opstellen en kijken wanneer de werkzaamheden ingepland kunnen worden. Er wordt erop gekoerst dat er na de bouwvakvakantie 2021 zal worden gestart met de fysieke werkzaamheden.
Toestand van de te vaak gerepareerde penbalk.
Juli 2020
Eerste bespreking met de Gemeente betreffende de uitkomsten van het rapport.
Mei 2020
Rapport van de molenbouwadviseur.
Hier worden de bevindingen van de molenaars bevestigd. Het rapport wordt ook naast het rapport van de Monumentenwacht gelegd, die iedere 5 jaar de molen controleert. Daarbij komt tevens aan het licht dat reparaties in het verleden aan een bepaalde constructie, niet authentiek zijn doorgevoerd.
Op de scan is duidelijk te zien hoe erg de kap van de molen is scheefgezakt.
Let ook op de spantring links boven. De cirkel is niet rond meer. Dit is weg gezakt.
April 2020
Wieringa Molenbouwadvies doet onderzoek naar de toestand van de kap.
Men vliegt met een drone rond de molen en maakt er een soort 3-D scan van.
Maart 2020
Overleg tussen de gemeente, de molenaars en de molenbouwadviseur. Dit adviesbureau wordt uitgenodig om onafhankelijk onderzoek te doen naar de toestand van de molen. Dit adviesbureau heeft ons vaker geholpen.
Novenber 2019
Sinterklaas wordt op de hoogte gebracht van de problemen op de molen.
Juli 2019
Vier mio’s , Martin Martens, Leon van der Kolk, Danny van den Berg en Frits Geut hebben de kap van de molen helemaal doorgemeten. Eerst is de basis met een waterpas slangetje bekeken (later met een laser) of alles wel recht en vlak is. Het uitgangspunt is goed. De bovenkant van de molenromp is recht en vlak. Zo zijn we steeds verder gaan meten. We gaan nu niet in alle detail treden, maar er is behoorlijk wat mis, naar onze mening. Eén punt willen we er speciaal uit lichten.
De basis van de kap van de molen wordt gevormd door de twee voeghouten. Deze voeghouten steken zelfs tot buiten de molen. De molen staat altijd in weer en wind. De voeghouten willen aan de kopse kanten ( het rood geverfde ) gaan inregenen. D.w.z. dat ze water als het ware willen opzuigen. Je weet wat er met nat hout gebeurd. Dat wil gaan rotten. De kopse kanten van de voeghouten zijn dus het eerste aan de beurt als het gaat om inrotten. In het verleden gebeurde het dan dat de uiteinden van de balken er werden afgezaagd en dat er nieuwe stukken werden aangelast. Op de perspectief tekening bij “Oktober 2018” bij 2, kun je de lasverbinding zien. Ter ondersteuning werden er dan ijzeren constructies overheen gezet om het geheel te verstevigen.
Wat is er met molen Sterrenberg aan de hand.
De lassen houden het niet meer. De uiteinden van de voeghouten hangen nu helemaal voorover. Maar op die uiteinden daar ligt de windpeluw. En die verzakt nu mee. Op de windpeluw ligt het hals lager met daarop de bovenas met daar aan de wieken. Plat gezegd : het hele zaakje komt voorover.
Nou staat bovenop de windpeluw de voorkant van de kap gebouwd. Dit komt ook voorover en trekt daarmee als het ware het rieten dak uit elkaar. Het dak is niet meer waterdicht en dit alles gaat van kwaad tot erger. Zie ook hoe de aangelast voeghout, de roosterhouten ( vierkante blokjes) mee naar beneden trekt.
Aangezien wij als molenaars en mio’s vrijwilligers zijn, zullen wij niet alle kennis van de kap van de molen hebben en zeker niet de kunde om dit even op te lossen. We zullen dus advies inroepen.
Hoe het allemaal begon. Oktober 2018
Het verhaal begint allemaal als een jonge mio ( dat is een molenaar in opleiding) van mening is dat het penlager niet goed in de steen ligt. De pen kun je voor het grootste gedeelte zo zien. Het lager is alleen een schaal die de pen aan de onderkant draagt. Voordat de molenaar ’s morgens begint, worden de lagers eerst ingesmeerd met reuzel (vet). Als na het draaien de pen niet overal gelijkmatig met vet is bedekt, is dat voor de molenaar een aanwijzing dat er iets niet goed zit.
Dit vraagt om verdere uitleg.
Aan de bovenas zitten de wieken gemonteerd. Deze bovenas ligt helemaal boven in de kap van de molen. De bovenas rust in twee lagers. Aan de voorkant, direct achter de wieken ligt het halslager. Helemaal achterin ligt het penlager. Je moet hierbij bedenken dat de lagers ongelijk belast worden. Vooraan hangen immers de wieken. Achterin is geen belasting. De verdeling is dat 80 tot 90% van de belasting moet worden opgevangen door het hals lager (voorin)
Omdat het gewicht voorin zo groot is, moet de bovenas voorin goed ondersteund worden. Het hals lager ligt daarom op de zware windpeluw. Dit is een houten balk van wel 70 x 70 cm.
Als we nu de constructie van de kap zelf eens bekijken, dan begint alles met twee zware balken. De voeghouten. Deze kun je zelfs aan de buitenkant van de molen zien. Net onder de kap komen aan de voor- en achter kant de twee zware balken naar buiten. De uiteinden zijn rood geverfd. Zo kun je ze herkennen. Deze twee balken vormen de basis van de hele kap. Onder de balken zijn ijzeren sloffen gemaakt. Zo kunnen ze over de romp van de molen glijden. En zo kunnen we de hele kap draaien. Dit moet omdat we de wieken altijd naar de wind moeten draaien.
Om deze twee balken bij elkaar te houden worden ze door dwarsbalken bij elkaar gehouden. Net als bijvoorbeeld een ladder. De sporten zijn in dit geval de dwarsverbindingen. We beperken ons nu even tot de twee belangrijkste dwarsbalken. De voorste is de windpeluw en hierop ligt het halslager. De achterste is de penbalk en hierin ligt het pen lager. Ter verduidelijking hier een tekening.
1. WINDPELUW
2. AANGELAST VOEGHOUT
3. VOEGHOUT
4. PENBALK
5. ROOSTERHOUT
6. SPANTRING
We gaan terug naar het begin van het verhaal.
Het penlager is niet goed gesmeerd. Dat is een teken dat de pen ten opzichte van het lager gekanteld is. Dat kan maar door één ding. De as is aan de voorkant naar beneden gezakt. Dat kan er op duiden dat dus de windpeluw gezakt is. Dat moesten we dus maar eens onderzoeken.
N.B. We proberen zo veel mogelijk in Jip en Janneke taal te schrijven zodat iedereen het kan volgen.
Een tweede aanwijzing was dat de linker voorkant van de kap wel erg ver naar beneden gaat hangen.
Iedere keer als de molen opgestart wordt , moet deze gesmeerd worden. De molenaar moet dan door de enge doorgangen boven in de kap om het halslager te bereiken en te smeren. Hij kruipt daarbij over de roosterluiken. Ook deze kun je aan de buitenkant van de molen goed zien. Als je naar boven, naar de kap kijkt, zie je aan de onderkant blauwe luiken, gedragen door witte balken. Die luiken zijn de roosterluiken. De witte balken zijn de roosterhouten.
Het blijkt nu dat een paar roosterhouten gebroken zijn.